Η παρασιτολογία είναι μια επιστήμη που μελετά το φαινόμενο του παρασιτισμού. Το κύριο καθήκον αυτής της επιστήμης είναι να μελετήσει τη σχέση μεταξύ παρασίτων και ξενιστών και την επίδρασή τους μεταξύ τους, η οποία εξαρτάται επίσης από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Λόγω της αυξανόμενης μετανάστευσης πληθυσμού (ανάπτυξη του τουρισμού λόγω της αύξησης του αριθμού των ανθρώπων που φτάνουν από διαφορετικές χώρες), ο ρόλος της επιστήμης του παρασιτισμού στην υγειονομική περίθαλψη του σύγχρονου κόσμου έχει αυξηθεί αρκετές φορές. Στη συνέχεια, ας εξετάσουμε ποια παράσιτα μπορούν να ζουν στο ανθρώπινο σώμα και ποια συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν με διαφορετικές προσβολές.
Ο αριθμός των ατόμων με ανοσοανεπάρκεια έχει αυξηθεί, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών με λοίμωξη HIV, καθώς και λόγω της προόδου της ιατρικής που σχετίζεται με τη χρήση της χημειοθεραπείας και την ανάπτυξη της μεταμοσχεύσεως.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι οι περισσότερες ασθένειες που προκαλούνται από παράσιτα (παρασιτώσεις), οι οποίες συνήθως δεν έχουν επιπλοκές ή καθόλου συμπτώματα, μπορεί να είναι θανατηφόρες σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η αντίδραση στην εισαγωγή παρασιτικών οργανισμών σε τέτοιους ασθενείς διαφέρει πολύ από τη συνηθισμένη αντίδραση, η οποία οδηγεί στην εμφάνιση οξέων, άτυπων μορφών της νόσου.
Επιπλέον, η δραστηριότητα του ανθρώπινου πληθυσμού οδηγεί σε παγκόσμιες αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες και στο φυσικό τοπίο, γεγονός που οδηγεί στην εξάπλωση μολυσματικών φορέων από ενδημικές περιοχές σε άλλες περιοχές και περιοχές.
Η ιατρική παρασιτολογία χωρίζεται σε διάφορες ενότητες ανάλογα με την αναγωγή των παρασιτικών οργανισμών σε διαφορετικές ομάδες: πρωτόζωα παράσιτα, ελμινθικά παράσιτα, παρασιτικά αρθρόποδα κ. λπ. Έτσι, η επιστήμη χωρίζεται σε:
- Ιατρική πρωτοζωολογία (μελέτη παρασιτικών πρωτοζώων, συμπτώματα και θεραπεία πρωτοζώων).
- Ιατρική ελμινθολογία (εξέταση παρασιτικών ελμινθών, συμπτώματα και θεραπεία ελμινθικών λοιμώξεων).
- Παρασιτική εντομολογία (μελέτη παρασιτικών αρθρόποδων).
Σχέσεις μεταξύ οργανισμών
Ο παρασιτισμός είναι ένας ειδικός τύπος σχέσης μεταξύ οργανισμών διαφορετικών ειδών, κατά τον οποίο ο ένας από αυτούς (το παράσιτο) χρησιμοποιεί τον άλλο (τον ξενιστή) ως τόπο μόνιμης ή προσωρινής ζωής, καθώς και ως πηγή τροφής.
Το παράσιτο δεν σκοτώνει αμέσως τον ξενιστή του. πρέπει πρώτα να τρέφεται με αυτό επανειλημμένα. Στην πορεία της εξέλιξης, τα παράσιτα έχουν αναπτύξει ειδικούς μηχανισμούς αλληλεπίδρασης με τους ξενιστές τους, οι οποίοι εξασφαλίζουν τη ζωτική δραστηριότητα όλων των ειδών παρασίτων.
Οι εξωτερικές φυσικές συνθήκες δεν επηρεάζουν τα παράσιτα άμεσα, αλλά έμμεσα μέσω των ξενιστών.
Το φαινόμενο του παρασιτισμού είναι διαδεδομένο στον πλανήτη. Τα παράσιτα μπορούν να ανήκουν σε οποιαδήποτε συστηματική ομάδα οποιουδήποτε βασιλείου οργανισμών. Οποιοσδήποτε τύπος οργανισμού εκτός από ιούς μπορεί να γίνει «σπίτι» για παράσιτα.
Στην περίπτωση αυτή, τα ίδια τα παρασιτικά άτομα γίνονται ξενιστές για παράσιτα από άλλες ομάδες ζώων.
Η παρασιτοκένωση είναι ο συνολικός αριθμός απολύτως όλων των παρασιτικών οργανισμών που ζουν στον ξενιστή ταυτόχρονα. Ο αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι παρασιτικοί οργανισμοί ειδικοί για διαφορετικά είδη ξενιστών.
Τα παράσιτα που ζουν στον ξενιστή τους όχι μόνο τρέφονται, αλλά προκαλούν και διάφορες ασθένειες που μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο του προσβεβλημένου ατόμου. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται παθογένεια.
Τα παράσιτα στο ανθρώπινο σώμα τον επηρεάζουν αρνητικά μέσω διαφόρων μηχανισμών:
- βλάβη σε κύτταρα και ιστούς·
- Επιδράσεις στους μηχανισμούς άμυνας του ανοσοποιητικού και στην παραγωγή αντισωμάτων από τον ξενιστή.
- Ευαισθητοποίηση του οργανισμού ξενιστή (υπερευαισθησία).
- Τοξικές επιδράσεις των παρασιτικών μεταβολικών προϊόντων.
Ο κύκλος ανάπτυξης ενός παρασίτου είναι ο συνολικός αριθμός των μορφολογικών φάσεων της ανάπτυξης του οργανισμού, καθώς και μια ένδειξη του οικοτόπου κάθε φάσης, της οδού μόλυνσης και μετάδοσης.
Για παράδειγμα, στην ανάπτυξη παρασιτικών σκουληκιών, διακρίνονται οι ακόλουθες φάσεις: επεμβατική φάση - διείσδυση στο σώμα του ξενιστή. φάση σχηματισμού προνυμφών? Φάση ενήλικου, σεξουαλικά ώριμου ατόμου.
Οι διηθητικές ασθένειες (παρασιτώσεις) είναι ασθένειες που προκαλούνται από παρασιτικούς οργανισμούς. Οι διεισδυτικές ασθένειες του ανθρώπου χωρίζονται σε πρωτόζωα (προκαλούνται από πρωτόζωα), ελμινθίασες (παρασιτικά σκουλήκια) και ασθένειες που προκαλούνται από παρασιτισμό αρθρόποδων.
Τα σημάδια των παρασίτων στο ανθρώπινο σώμα είναι τόσο διαφορετικά που δεν έχει νόημα να τα θεωρούμε συνολικά. Επομένως, στη συνέχεια εξετάζουμε τα συμπτώματα των κύριων πρωτόζωων, την ελμινθίαση και τις εισβολές από άλλους ζωικούς οργανισμούς.
Λόγω της ανάγκης διατήρησης ενός παρασιτικού τρόπου ζωής, διακρίνονται τρεις τύποι παρασιτισμού:
- Ψεύτικος παρασιτισμός. Η τυχαία είσοδος στον ξενιστή ενός ελεύθερου ατόμου που μπορεί να είναι βιώσιμο για κάποιο χρονικό διάστημα και μπορεί να διαταράξει τις κανονικές διαδικασίες ζωής του ξενιστή του. Τα ψευδή παράσιτα εισέρχονται γρήγορα στο περιβάλλον (π. χ. μέσω περιττωμάτων) ή πεθαίνουν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Ο ψευδής παρασιτισμός είναι εγγενής σε ορισμένες βδέλλες, οι οποίες εισέρχονται κατά λάθος στη ρινική κοιλότητα των ανθρώπων, όπου ζουν και προκαλούν αιμορραγία, τα ακάρεα και τα αυγά τους, που εισέρχονται στο στομάχι και στη συνέχεια απεκκρίνονται με τα περιττώματα, και μερικές αμοιβάδες.
- Ο προαιρετικός παρασιτισμός είναι η ικανότητα των οργανισμών να ζουν τόσο με όσο και χωρίς ξενιστή. Η βιωσιμότητα του παρασίτου διαρκεί περισσότερο από ό, τι στην πρώτη περίπτωση. Αυτός ο τύπος είναι χαρακτηριστικός των προνυμφών της μύγας που μπορεί να αναπτυχθεί έξω από έναν ζωντανό οργανισμό και με τυχαία διείσδυση σε αυτόν (αιτιογόνος παράγοντας μυίασης).
- Αληθινός παρασιτισμός. Αυτός ο τύπος παρασιτισμού περιλαμβάνει ελμίνθους, ψύλλους, ψείρες κ. λπ.
| Σε σχέση με το σώμα του ξενιστή | |
|---|---|
| Εκτοπαράσιτα | Ζουν στην επιφάνεια του δέρματος και τρέφονται με αιμοσφαίρια και τα ανώτερα στρώματα του δέρματος. |
| Ενδοπαράσιτα | Ζουν στους ιστούς, τα κύτταρα και τις κοιλότητες των ξενιστών τους. Μπορούν να βρίσκονται μόνο σε ένα από τα όργανα, αλλά μπορούν επίσης να μετακινηθούν σε γειτονικά όργανα και να προκαλέσουν βλάβη και εκεί |
| Κατά διάρκεια επαφής | |
| Προσωρινό παράσιτο | Συνηθέστερα αυτά είναι εξωπαράσιτα. Η επαφή τους είναι συνήθως βραχύβια |
| Σταθερό παράσιτο | Για τέτοια παράσιτα, οι ξενιστές είναι επίσης ένα είδος «σπιτιού» Αυτός ο τύπος παρασιτικού τρόπου ζωής χωρίζεται σε δύο τύπους: περιοδικό (το παράσιτο περνά μέρος του χρόνου στον ξενιστή) και μόνιμο |
| Κατά ιδιαιτερότητα | |
| Πολυειδική | Μπορεί να αλλάξει διαφορετικούς τύπους ξενιστών, καθώς τρέφονται με αίμα, επιδερμίδα και άλλους ιστούς που είναι εγγενείς σε πολλούς τύπους ζωντανών όντων |
| Μονοειδική | Μπορεί να παρασιτίσει μόνο ορισμένους τύπους (είδη) ξενιστών |
Η έννοια του ιδιοκτήτη
Ο ξενιστής είναι ένας ζωντανός οργανισμός που το παράσιτο χρησιμοποιεί ως πηγή θρεπτικών ουσιών και βιότοπο. Τα περισσότερα παρασιτικά άτομα μπορούν να αλλάξουν ξενιστές, γεγονός που οφείλεται στην παρουσία πολλαπλών σταδίων στη ζωή του παρασίτου.
Ο οριστικός ξενιστής (αλλιώς κύριος, τελικός ξενιστής, τελικός) είναι ένας οργανισμός στον οποίο το παράσιτο ζει στο ενήλικο στάδιο και μπορεί να αναπαραχθεί σεξουαλικά.
Ένας ενδιάμεσος ξενιστής είναι ένας ξενιστής στον οποίο η προνυμφική φάση ζει σε παράσιτα ή μια φάση που αναπαράγεται μόνο ασεξουαλικά.
Υποδοχή δεξαμενής - σε αυτό το παράσιτο είναι βιώσιμο, αυξάνεται σε αριθμό, αλλά δεν ωριμάζει περαιτέρω.
Οι παρασιτικές ασθένειες μπορεί να είναι οι ανθρωπονόσοι (πηγές της νόσου και οι ξενιστές είναι οι άνθρωποι), οι ανθρωπόζωες (πηγές της νόσου και οι ξενιστές είναι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα) και οι ζωονόσοι (πηγές της νόσου και οι ξενιστές είναι τα ζώα).
Πολλές λοιμώξεις αναφέρονται ως φυσικές εστιακές μολύνσεις όταν παθογόνα μετακινούνται μεταξύ άγριων ζώων σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Μέθοδοι διάγνωσης παρασιτικών λοιμώξεων
Δεν μπορείτε να απαλλαγείτε από τα "παράσιτα στο σώμα" με ένα "μαγικό χάπι" ή λαϊκές θεραπείες. Μπορείτε να προκαλέσετε ακόμα μεγαλύτερη ζημιά στον εαυτό σας. Πρώτα πρέπει να καταλάβετε τι είδους εισβολή έχει ένα άτομο. Για τη διάγνωση επεμβατικών ασθενειών χρησιμοποιούνται μακροσκοπικές, μικροσκοπικές και ανοσολογικές μέθοδοι.
Οι μακροσκοπικές τεχνικές επιτρέπουν την αναγνώριση μολυσματικών παραγόντων στις εξωτερικές επιφάνειες ή στα κόπρανα ενός προσβεβλημένου ατόμου.
Οι μικροσκοπικές μέθοδοι επιτρέπουν επίσης την αναγνώριση παρασίτων σε επιχρίσματα αίματος, υγρά ιστών, βιοψίες μυϊκού ιστού, καθώς και σε πτύελα, κόπρανα, γαστρικό και δωδεκαδακτυλικό περιεχόμενο.
Σε παρασιτολογικές μελέτες, χρησιμοποιούνται μέθοδοι οπτικής και ηλεκτρονικής μικροσκοπίας με χρήση μικροσκοπίων φωτός και ηλεκτρονίων. Η διάγνωση βασίζεται κυρίως σε εις βάθος γνώση των μορφολογικών δομών των μολυσματικών παθογόνων μικροοργανισμών, στις μεθόδους παραγωγής, στερέωσης και χρώσης παρασκευασμάτων επιχρίσματος.
Τα αποτελέσματα της μικροσκοπίας εξαρτώνται από την επιλογή του παθολογικού υλικού, τον τύπο του, τον χρόνο συλλογής από την έναρξη των συμπτωμάτων και την περίοδο εξέτασης από τη στιγμή της παραλαβής του υλικού.
Οι ανοσολογικές διαγνωστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν ορολογικές και αλλεργικές αντιδράσεις. Οι ορολογικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για:
- Προσδιορισμός του τύπου των οργανισμών, τοξινών και αντιγόνων με τη χρήση ανοσοδιαγνωστικών ορών.
- Προσδιορισμός του τύπου αντισωμάτων στον ορό αίματος με χρήση διαγνωστικών αντιγόνων.
Οι βασικές ορολογικές αντιδράσεις είναι οι αντιδράσεις συγκόλληση, καθίζηση, λύση, στερέωση συμπληρώματος, εξουδετέρωση και άλλες. Μέθοδοι για τη χρήση επισημασμένων αντισωμάτων είναι επίσης γνωστές: αντιδράσεις ανοσοφθορισμού, ενζυμική ανοσοδοκιμασία, ανοσοστύπωση, ραδιοανοσοδοκιμασία.
Οι μέθοδοι υβριδισμού νουκλεϊκού οξέος και η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης έχουν βρει ευρεία χρήση στη διαγνωστική.
Θέματα πρόληψης και αντιεπιδημικών μέτρων
Τα προληπτικά μέτρα για όλες τις παρασιτικές ασθένειες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Είναι απαραίτητο να προστατεύονται οι πηγές του εδάφους και του νερού από μόλυνση από ανθρώπινα και ζωικά περιττώματα.
- Είναι απαραίτητο να βελτιωθούν οι κατοικημένες περιοχές και οι τουαλέτες.
- Είναι απαραίτητο να διενεργείται υγειονομική επίβλεψη των εδαφών και της ύδρευσης των κατοικημένων περιοχών, καθώς και της παραγωγής, μεταφοράς και πώλησης τροφίμων.
- Είναι σημαντικό να διενεργείται κτηνιατρική και υγειονομική επίβλεψη σε σφαγεία, μονάδες επεξεργασίας κρέατος, αγορές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις.
- Είναι απαραίτητος ο εντοπισμός και η θεραπεία φορέων μόλυνσης.
- Είναι απαραίτητο να προστατευθούν οι άνθρωποι από βλάβες στα αρθρόποδα και να προωθηθεί η γνώση της προσωπικής πρόληψης των παρασιτικών ασθενειών.
Τα αντιεπιδημικά μέτρα περιλαμβάνουν ενεργό ανίχνευση μολυσμένων ατόμων και φορέων, εγγραφή και θεραπεία μολυσμένων ατόμων, νοσηλεία και, εάν είναι απαραίτητο, ιατρική εξέταση και εξουδετέρωση ή καταστροφή πηγών μόλυνσης. Μεγάλη σημασία έχει η προσωπική πρόληψη: μέτρα υγιεινής, ετήσια ιατρική εξέταση, σωστή προετοιμασία για τουριστικά ταξίδια, επίλυση του προβλήματος της χημειοπροφύλαξης.
Η χημειοπροφύλαξη, δηλαδή η χορήγηση ανθελμινθικών σε ομάδες κινδύνου και ενδημικές περιοχές μία ή δύο φορές το χρόνο, αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ για μειονεκτούσες και αναπτυσσόμενες χώρες.
Γενικά χαρακτηριστικά πρωτόζωων
Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι οργανισμοί με κυτταρικό πυρήνα (ευκαρυώτες).
Το μέγεθος δεν ξεπερνά το ένα χιλιοστό, βρίσκονται παντού και σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Οι παρασιτικές μορφές πρωτοζώων διακρίνονται επίσης σε εξωπαράσιτα και ενδοπαράσιτα.
Χαρακτηριστικά των Πρωτόζωων:
- Το σώμα αποτελείται από ένα κύτταρο που εκτελεί τη λειτουργία τόσο του κυττάρου όσο και ολόκληρου του οργανισμού. Το σχήμα του σώματος μπορεί να ποικίλει: μεταβλητό, επίμηκες ή ατρακτοειδές.
- Μερικά πρωτόζωα καλύπτονται μόνο με κυτταρική μεμβράνη, ενώ άλλα έχουν μια ελαστική μεμβράνη που ονομάζεται πολτός.
- Το κυτταρόπλασμα διακρίνεται σε: εξωτερικό πυκνό (εκτόπλασμα) και εσωτερικό (ενδόπλασμα). Το κυτταρόπλασμα μπορεί να περιέχει έναν ή περισσότερους πυρήνες.
- Τα θρεπτικά συστατικά εισέρχονται με διάφορους τρόπους: μέσω πινοκυττάρωσης (απορρόφηση), φαγοκυττάρωσης (ενεργητική απορρόφηση τροφής), όσμωσης (απορρόφηση ουσιών λόγω διαφοράς στη συγκέντρωση), ενεργό πέρασμα από τη μεμβράνη.
- Λόγω του οσμωτικού συστατικού, η ανταλλαγή αερίων λαμβάνει χώρα σε όλο το κύτταρο. Τα απόβλητα απελευθερώνονται επίσης από ολόκληρη την κυτταρική επιφάνεια και με τη βοήθεια των πεπτικών κενοτοπίων.
- Οι μονοκύτταροι οργανισμοί αναπαράγονται τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά.
- Οι μονοκύτταροι οργανισμοί έχουν διάφορες κινητικές συσκευές: ψευδοπόδια, μαστίγια και βλεφαρίδες. Μπορούν να ανταποκριθούν σε ερεθίσματα λόγω φωτο-, χημειο- και θερμοταξίας και άλλων μηχανισμών.
- Κάτω από κακές συνθήκες, τα παρασιτικά πρωτόζωα μετατρέπονται σε κύστη, δηλαδή καλύπτονται με μια πυκνή κάψουλα. Στην κυστική κατάσταση η διαδικασία της ζωής σταματά.
Υπό ευνοϊκές συνθήκες, η κύστη ρίχνει το κέλυφός της και μετατρέπεται σε βλαστική μορφή, συνεχίζοντας την ενεργό ζωή της.
Η ανίχνευση παρασιτικών πρωτοζώων σε υλικά από ασθενή δεν παρουσιάζει σχεδόν καμία δυσκολία. Κατά κανόνα, εξετάζεται ένα επίχρισμα και επίσης μια παχιά σταγόνα αίματος.
Τα κόπρανα εξετάζονται συνήθως φρέσκα στο θερμαντικό τραπέζι. Για την ανίχνευση αμοιβαδικών κύστεων, το διάλυμα Lugol προστίθεται στα κόπρανα, το οποίο λερώνει τις εσωτερικές δομές.
Σε αυτό το σημείο, όλα τα πρωτόζωα ανατέθηκαν στο βασίλειο Protista, το οποίο περιλαμβάνει επτά είδη, μόνο τα τρία από τα οποία έχουν ιατρική σημασία.
Υπότυπος Sarcodae
Το σχήμα του κυττάρου Sarcodidae αλλάζει. η κυτταρική μεμβράνη σχηματίζει προεξοχές που μπορούν στη συνέχεια να επιστρέψουν στο αρχικό τους σχήμα, που ονομάζονται ψευδοπόδια.
Το κύτταρο κινείται μέσα από αυτά. Οι Sarcodidae ζουν απολύτως παντού: έδαφος, σώματα γλυκού νερού, θάλασσες. Οι μολυσματικές ασθένειες που προκαλούνται από Sarcodidae είναι ευρέως διαδεδομένες σε όλο τον κόσμο, αλλά είναι πιο συχνές στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Οι παθογόνοι αμοιβαδικοί σαρκώδες επηρεάζουν συχνότερα το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα. Αυτά είναι εντερικά παράσιτα. Οι ελεύθερες αμοιβάδες άλλων τάξεων προκαλούν επίσης σοβαρές λοιμώξεις εάν καταποθούν κατά λάθος και εγκατασταθούν στο ανθρώπινο σώμα.
Για τη διάγνωση της αμεβίασης γίνεται μικροσκοπική εξέταση των κοπράνων. Περιέχουν φυτικές ή κυστικές μορφές του σαρκώδους. Κατά την εξέταση των σκευασμάτων κοπράνων χρησιμοποιώντας ειδικό τραπέζι θέρμανσης, είναι δυνατό να εντοπιστούν ψευδοπόδια αμοιβάδων και οι κινήσεις τους προς τα εμπρός.
Για τη θεραπεία της αμοιβάδας, χρησιμοποιούνται φάρμακα που χωρίζονται σε ομάδες: επαφής, που δρουν σε μορφές που ζουν στον εντερικό αυλό και συστηματικά αμοιβάδες ιστών, που δρουν σε αμοιβάδες που έχουν διεισδύσει στους ιστούς του εντέρου και σε άλλα όργανα.
Εκτός από τη θεραπεία, αναρρόφηση του ηπατικού αποστήματος πραγματοποιείται εάν η χημειοθεραπεία είναι αναποτελεσματική ή υπάρχει κίνδυνος ρήξης του αποστήματος. Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει τα κύρια παρασιτικά πρωτόζωα του υποτύπου Sarcodidae.
Μαστιγωτές υποφύλου
Οι εκπρόσωποι του υποτύπου των μαστιγίων, εκτός από την κυτταροπλασματική μεμβράνη, έχουν ένα πολτό (ένα τέτοιο κέλυφος εξασφαλίζει σταθερό σχήμα) και μαστίγια (ένα ή περισσότερα).
Το μαστίγιο περιέχει συσταλτικά ινίδια που του επιτρέπουν να κινείται. Ορισμένοι εκπρόσωποι των μαστιγωτών έχουν κυματοειδές μεμβράνη, μέσα στην οποία βρίσκεται το μαστίγιο/μαστίγιο χωρίς να εκτείνεται πέρα από τα όριά του.
Το μαστίγιο προέρχεται από το κινετόσωμα, το οποίο αποθηκεύει ενέργεια. Μέσα σε μερικά μαστίγια υπάρχει ένα αξώστυλο - ένα πυκνό κορδόνι μέσα στο σώμα που παρέχει στήριξη.
Τα κύρια συμπτώματα και σημεία μόλυνσης από εκπροσώπους του υποτύπου των μαστιγωτών φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
| Εκπρόσωποι/Εντοπισμοί | Συμπτώματα | διάγνωση |
|---|---|---|
| Giardia (Lamblia intestinalis ή Giardia lamblia) / δωδεκαδάκτυλο και λεπτό έντερο | Ναυτία, καούρα, πόνος στο στομάχι, φούσκωμα, καούρα, διάρροια, δηλητηρίαση σώματος, εξάντληση | Μικροσκοπία περιεχομένου δωδεκαδακτύλου, εξέταση κοπράνων, ELISA για αντισώματα στο Giardia |
| Εντερικοί τριχομονάδες (Trichomonas hominis/intestinalis)/Κάτω λεπτό έντερο, παχύ έντερο | Κολίτιδα, εντεροκολίτιδα, χολοκυστίτιδα, διάρροια | Ανίχνευση βλαστικών μορφών και κύστεων στα υγρά κόπρανα του ασθενούς |
| Trichomonas vaginalis (Trichomonas vaginalis) / κόλπος, αυχενικός σωλήνας, ουρήθρα – στις γυναίκες. Ουρήθρα, προστάτης, όρχεις – στους άνδρες | Κολπίτιδα, ουρηθρίτιδα στις γυναίκες, κνησμός, κάψιμο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, αφρώδες κίτρινο έκκριμα από τον κόλπο. Ασυμπτωματική μεταφορά, ουρηθρίτιδα, προστατίτιδα στους άνδρες | Κολπική έκκριση στις γυναίκες, έκκριση από την ουρήθρα και έκκριση προστάτη στους άνδρες, PCR, καλλιέργεια |
| Trichomonas του στόματος (Trichomonas tenax)/ στοματική κοιλότητα, αναπνευστική οδός, αμυγδαλές, ούλα | Τερηδόνα, περιοδοντίτιδα, ΩΡΛ παθήσεις | Επιχρίσματα αποτυπωμάτων, καλλιέργεια |
| Αφρικανικά τρυπανοσώματα (Trypanosoma brucei gambiense και Trypanosoma brucei rhodesiense)/δέρμα στο σημείο της εισβολής, λεμφαδένες στο λαιμό και στο πίσω μέρος του κεφαλιού, κυκλοφορία του αίματος | Προσβολές πυρετού, επώδυνοι λεμφαδένες, εξάνθημα, πονοκέφαλος, υπνηλία, τρόμος των άκρων, παράλυση, μπερδεμένη ομιλία, κώμα, σπασμοί, εξάντληση, οξεία καρδιακή ανεπάρκεια, θάνατος | Εξέταση της θέσης του δαγκώματος, βιοψία λεμφαδένων. Μέθοδος παχύρρευστης σταγόνας και επιχρίσματος αίματος βαμμένη κατά Wright ή Romanovsky-Giemsa, εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Λοίμωξη εργαστηριακών ζώων, RSK, RIF, ELISA |
| Αμερικανική τρυπανοσωμίαση (Trypanosoma cruzi)/αίμα | Πρήξιμο του δέρματος στο σημείο της διείσδυσης, μεγέθυνση γειτονικών λεμφαδένων, πρήξιμο των βλεφάρων, διεύρυνση των παρωτιδικών λεμφαδένων. Η οξεία μορφή οδηγεί σε καρδιακή και εγκεφαλική βλάβη με θανατηφόρα αποτελέσματα στα νεογνά. Η χρόνια μορφή σε ενήλικες που ήταν άρρωστοι στην παιδική ηλικία - αρρυθμία, εξωσυστολία, διαστολή του παχέος εντέρου με υπερτροφία τοιχώματος, διόγκωση του οισοφάγου, μυξοίδημα, παράλυση | Μικροσκόπηση επιχρισμάτων αίματος, δείγματα βιοψίας λεμφαδένων, σπλήνας και άλλων οργάνων - για την οξεία μορφή. Ορολογικές μελέτες, ξενοδιάγνωση (τάισμα μη μολυσμένων εντόμων από το σώμα του ασθενούς και ανίχνευση τρυπανοσωμάτων στα κόπρανα), μόλυνση εργαστηριακών ζώων - στο χρόνιο στάδιο |
| Δερματική λεϊσμανίαση (Leishmania tropica)/δέρμα | Εξογκώματα στο δέρμα, μεγέθυνση των περιφερειακών λεμφαδένων, εξέλκωση του κόμβου με σχηματισμό «ξηρού» ή «υγρού» ανώδυνου έλκους, θυγατρικές βλάβες, ουλή στο δέρμα μετά την επούλωση | Μικροσκοπία ιστού από το κάτω μέρος του έλκους με χρώση Romanovsky-Giemsa, RIF, RSK, ELISA |
| Βλενγονοδερματική λεϊσμανίαση (Leishmania braziliensis) / δέρμα και βλεννογόνοι | Οζίδια δέρματος, διευρυμένοι περιφερειακοί λεμφαδένες, δερματικά έλκη, ουλές. Στις βλεννώδεις μεμβράνες - ανώδυνες παραμορφωτικές αλλοιώσεις του στόματος και της μύτης, έλκη στη γλώσσα, βλεννογόνος των παρειών και της μύτης, καταστροφή του ρινικού διαφράγματος, σκληρός ουρανίσκος, λαιμός, πυρετός, απώλεια βάρους, προσθήκη βακτηριακών λοιμώξεων | Μικροσκοπία εκκρίματος από έλκη, βιοψία κατεστραμμένων οργάνων, RSK, RNGA |
| Σπλαχνική λεϊσμανίαση (Leishmania donovani)/ κύτταρα της σπλήνας, του ήπατος, του μυελού των οστών, των λεμφαδένων | Διογκωμένο ήπαρ, σπλήνα, αναιμία, εξάντληση, δηλητηρίαση, αιμορραγία στα έντερα, διάρροια, γκρίζες κηλίδες στο πρόσωπο και το κεφάλι, θάνατος | Ανίχνευση σε επιχρίσματα από βιοψίες σπλήνας, λεμφαδένων, μυελού των οστών, RIA, ELISA, RSK |
Σπορόζωα
Τα σπορόζωα δεν έχουν όργανα κίνησης. Καταναλώνουν θρεπτικά συστατικά σε όλο το σώμα και συχνά εμφανίζουν ενδοκυτταρικό παρασιτισμό. Τα σπορόζωα περιλαμβάνουν τα παθογόνα της ελονοσίας και το τοξόπλασμα. Η τοξοπλάσμωση είναι πιο επικίνδυνη για τις έγκυες γυναίκες και τα άτομα με αποδεδειγμένη ανοσοανεπάρκεια (για παράδειγμα, στο πλαίσιο της λοίμωξης HIV).
Στις έγκυες γυναίκες με τοξόπλασμα συνταγογραφούνται 3 εκατομμύρια μονάδες σπειρομυκίνης τρεις φορές την ημέρα για δεκατέσσερις έως είκοσι ημέρες.
Παρασιτικά βλεφαροειδή
Τα πτερύγια δεν αλλάζουν το σχήμα του σώματός τους και έχουν μεμβράνη. Λόγω του μεγάλου αριθμού βλεφαρίδων που καλύπτουν ολόκληρο το κύτταρο, εκτελούνται κινητικοί ελιγμοί.
Τα πτερύγια έχουν δύο πυρήνες: έναν μεγάλο, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τον μεταβολισμό των κυττάρων και έναν μικρό, που μεταδίδει γενετικές πληροφορίες.
Τα πτερύγια έχουν οργανωμένο πεπτικό σύστημα: το κυτταρόστομα είναι το στόμα του κυττάρου, ο κυτταροφάρυγγας είναι ο φάρυγγας του κυττάρου. Τα πεπτικά ένζυμα απελευθερώνονται σταδιακά από τα κενοτόπια, διασφαλίζοντας την πλήρη πέψη των θρεπτικών συστατικών. Τα άπεπτα μέρη της τροφής απεκκρίνονται μέσω της σκόνης, ενός ειδικού σχηματισμού στο τέλος του σώματος. Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν όταν αυτά τα παράσιτα υπάρχουν στα έντερα παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα.
| παθογόνο | Εντοπισμός | Συμπτώματα | διάγνωση |
|---|---|---|---|
| Balantidium coli | άνω κάτω τελεία | Πυρετός, δηλητηρίαση, κοιλιακό άλγος, διάρροια με βλέννα και αίμα, ναυτία, έμετος. Ασυμπτωματικοί, φορείς κύστεων | Ανίχνευση σε κόπρανα, βιοψίες παχέος εντέρου |
Η θεραπεία της βαλαντιδίασης περιλαμβάνει τη συνταγογράφηση αντιβακτηριακών και αντιπρωτοζωικών φαρμάκων σύμφωνα με ένα από τα ακόλουθα σχήματα.
Γενικά χαρακτηριστικά των ελμινθών
Η ελμινθολογία είναι η επιστήμη των σκουληκιών (ελμινθών) που παρασιτούν τα σώματα άλλων ζώων, τις ασθένειες που προκαλούν και τις μεθόδους διάγνωσης, πρόληψης και θεραπείας.
Η πανίδα των ελμινθών είναι το σύνολο όλων των ελμινθών που εντοπίστηκαν στον άνθρωπο. Οι ελμινθικές ασθένειες, σε αντίθεση με τις ασθένειες που προκαλούνται από πρωτόζωα (πρωτόζωα), δεν είναι ευρέως διαδεδομένες παντού.
Τα περισσότερα σκουλήκια ασκούν τη δραστηριότητά τους στον ανθρώπινο πεπτικό σωλήνα, άλλα μπορούν να επιτεθούν στα παρεγχυματικά όργανα, το αίμα και το ουρογεννητικό σύστημα.
Η εξάπλωση των ελμινθών εξαρτάται από την εργασιακή δραστηριότητα του πληθυσμού, τις διατροφικές συνήθειες διαφορετικών ομάδων του πληθυσμού και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Οι παρακάτω ελμινθίασες είναι οι πιο συχνές στη χώρα μας.
Τα ελμινθικά νοσήματα χωρίζονται σε γεωελμινθίαση και βιοελμινθίαση. Για την ανάπτυξη των αυγών ή των προνυμφών των γεωελμίνθων, πρέπει να παραμείνουν στο εξωτερικό περιβάλλον για να ωριμάσουν και να αποκτήσουν παθογόνες ιδιότητες. Αυτά είναι στρογγυλά σκουλήκια, μαστίγιο, νέκτορες και άλλα.
Οι βιοελμινθοί διανύουν τον κύκλο ζωής τους με έναν υποκατάστατο ξενιστή και για να αποκτήσουν παθογόνες ιδιότητες, τα αυγά τους πρέπει να εισέλθουν σε έναν ενδιάμεσο ξενιστή και μερικές φορές σε έναν επιπλέον ξενιστή. Πρόκειται για το βοδινό κρέας, τις ταινίες χοιρινού κρέατος, το Opisthorchis, το Fasciola και άλλα.
Ο εντοπισμός των παρασιτικών σκουληκιών ή των μορφών προνυμφών τους στο ανθρώπινο σώμα είναι πολύ διαφορετικός: στο λεπτό και παχύ έντερο (εντερικό σκουλήκι), στους χοληφόρους πόρους και στο συκώτι, στην κυκλοφορία του αίματος, στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στα μάτια, στο δέρμα, στους μύες κ. λπ. Εντερικά παράσιτα είναι πιο κοινά στον άνθρωπο παρά σε ουσίες.
Στην παθογένεση των ελμινθασών, σημαντική σημασία έχει η εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων και σοβαρής εκφυλιστικής διαδικασίας. Προκύπτουν λόγω του μεγάλου αριθμού αντιγόνων που διαθέτουν τα σκουλήκια.
Άλλοι παράγοντες παθογένεσης περιλαμβάνουν την άμεση επίδραση ενζύμων που σχηματίζουν μορφές προνυμφών και ενήλικα άτομα. Στα μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης του σκουληκιού σημαντικό ρόλο παίζει ο μηχανικός παράγοντας και η άμεση τραυματική επίδραση των οργάνων στερέωσης.
Οι διαγνώσεις συνήθως επιβεβαιώνονται με συνέντευξη, την κλινική εικόνα της νόσου και την ανίχνευση αυγών, προνυμφών, θραυσμάτων ή ενήλικων σκουληκιών σε κόπρανα, πτύελα και χυμό δωδεκαδακτύλου.
Οι ορολογικές αντιδράσεις, οι ακτινογραφίες και οι υπερηχογραφικές εξετάσεις παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διάγνωση των ελμινθάσεων.
Σε γενικές γραμμές, στον άνθρωπο έχουν βρεθεί περίπου τριακόσια είδη παθογόνων σκουληκιών, εκ των οποίων τα είκοσι οκτώ είδη είναι τα πιο διαδεδομένα: 12 είδη τρεματωδών, 8 είδη κεστωδών, 8 είδη νηματωδών.